OMEren (Osasunaren Mundu Erakundea) arabera, 10 eta 19 urte bitarteko 7 pertsonatik 1ek buruko nahasmendua du; AEPk (Espainiako Pediatria Elkartea) dio pandemiak egoera hori larriagotu duela, eta adingabeen artean buru osasuneko nahasmenduak % 47 igo direla. Gure lurraldean, Araban, tratamendu psikiatrikoan dauden adingabeen ehunekoa 15eraino igo da. Datu horiei gehitu behar zaizkie ondoez emozionala sentitzen dutela eta kudeatzeko zailtasunak dituztela adierazten duten adingabeen eta gazteen kasuak, etorkizun zalantzagarriarekiko motibaziorik eza, isolamendua…
Ondoez hori, adingabe askok arazoei aurre egiteko duten zailtasun hori, sufrimendu-maila handia eragiten diena eta muturreko ondoriora irits daiteke: suizidiora.
Adin-tarte horretako suizidioen kopuruak gora egiten du, eta 2020an (INEren azken datuak) heriotza ez-naturalaren lehen kausa bihurtzen da. Gainera, saiakerak, ideia suizidak eta autolesioak gero eta familia eta profesional gehiagok aurre egin beharreko arazo bihurtzen dira. Covid-19ak eragindako ingurumen-tentsioak arazo inpultsiboen eta autokontrol-galeraren igoera eragin du, eta EAEko unitate psikiatrikoetan ospitaleratzeen bigarren kausa izatera igaro da, “nork bere burua hiltzeko edo bere buruaz beste egiteko beharrarekin lotutako pentsamenduekin” lotuta. Azken txostenen arabera, gazte eta nerabeen suizidio-saiakerak 26 aldiz biderkatu dira azken 10 urteetan (ANAR Fundazioa).
ASAFESen, arazo honekin harreman zuzena duen erakunde gisa, egoera horren lekuko izaten ari gara. 2021-22 ikasturtea hasi denetik, ikastetxe asko elkartearekin harremanetan jarri dira laguntza, aholkularitza eta, kasu batzuetan, prestakuntza eskatzeko. Izan ere, ideia suizidak adierazten dituzten, jokabide autolitikoak dituzten eta, kasu jakin batzuetan, bizia kentzen saiatu diren ikasleen kopuruak gora egin du.
Hori dela eta, 2022an proiektu pilotu bat abiaraztea erabaki genuen, gure lurraldeko ikastetxeei tresnak eta laguntza eskaini ahal izateko, bereziki landa-eremuari dagokionez; izan ere, oro har, zailtasun gehiago dituzte beste baliabide batzuk eskuratzeko.
Vital Fundazioak ez zuen zalantzarik izan erronka horretan laguntzeko. Horri esker, Arabako hiru ikastetxetan lan egin ahal izan dugu (Murgia, Bastida eta Agurain), ikasleei eta irakasleei prestakuntza eskainiz, eta irakasleei gida gisa balioko dien material bat prestatuz, ikasgelan buru osasuna sustatzeko eta suizidioaren prebentzioari heltzeko jarduerak landu ahal izateko.
Materiala egiteko eta tailerrak emateko, AIDATUren laguntza izan dugu, suizidologiaren euskal elkartearena.
Horregatik, otsailaren 7an, ikastetxeetan buru osasuna sustatzeko eta nerabeen suizidioa prebenitzeko gidaren aurkezpena egingo dugu. Material digitala eta paper berritzailekoa da Estatuan, edukietako bat den jarduera-multzoagatik.
ASAFES 1976tik ari da lanean buruko gaixotasuna duten pertsonentzako bizi-proiektu integral eta indibidualizatua bideragarri egiteko. Gure helburuak pertsona horien bizi-kalitatea hobetuko duen integrazio- eta normalizazio-etorkizunera bideratuta daude. Une honetan 600 bazkide baino gehiago ditu, eta talde profesional bat eta boluntarioak ditu, urtean 2.000 pertsona inguru artatzen dituztenak.
